Przewóz żywych zwierząt w ramach działalności gospodarczej podlega szczególnym zasadom. Warunki tego rodzaju transportu regulują surowe przepisy unijne. Przede wszystkim przedsiębiorstwa zajmujące się transportem inwentarza muszą być do tego upoważnione przez dane państwo członkowskie Unii Europejskiej. Co jeszcze muszą wiedzieć przewoźnicy, jakie uprawnienia muszą posiadać kierowcy oraz konwojenci przewożonych zwierząt a także jakie wymogi muszą spełniać pojazdy przeznaczone do tego celu?

Przepisy unijne dotyczące dobrostanu zwierząt podczas transport

Unia Europejska w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1/2005 z 22 grudnia 2004 roku w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań określa obowiązki wszystkich osób uczestniczących w procesie przewozu zwierząt (przewoźników, organizatorów transportu, kierowców, opiekunów), ustanawia zezwolenia, wzmacnia środki nadzoru i precyzuje przepisy odnoszące się do długich podróży i stosowanych pojazdów. Przepisy te mają na celu zapewnić dobrostan zwierząt podczas transportu a więc przede wszystkim zapobiec zranieniu lub cierpieniom zwierząt i zapewnić im warunki odpowiednie do ich potrzeb.

Zezwolenia

Wszystkie zainteresowane strony biorące udział w operacjach przed i po transporcie oraz ich pracownicy powinni być odpowiednio przeszkoleni. W szczególności kierowcy i osoby towarzyszące muszą posiadać świadectwo kwalifikacji zawodowych wydane na podstawie kompletnych szkoleń dotyczących dobrostanu zwierząt podczas transportu, potwierdzonych pomyślnym wynikiem egzaminu przeprowadzanego przez niezależny organ upoważniony przez właściwe władze.

Jeśli przejazd ma być dłuższy niż 65 km przewoźnicy muszą posiadać zezwolenie wydane przez właściwy organ państwa członkowskiego (państwo siedziby lub przedstawicielstwa przedsiębiorstwa). Aby uzyskać takie zezwolenie należy wykazać, że przewoźnik dysponuje wystarczającą liczbą właściwego personelu, wyposażenia i procedur operacyjnych. W przypadku przewozów trwających ponad 8 godzin wnioskodawca musi przedłożyć świadectwa kwalifikacji zawodowych dla kierowców i osób towarzyszących, świadectwa zatwierdzenia środka transportu do użytku, informacje na temat monitorowania i rejestrowania ruchu pojazdu oraz plany kryzysowe w nagłych przypadkach. Jeśli planowana jest podróż zagraniczna, kierowca musi posiadać odpowiedni plan podróży sporządzony przez organizatora transportu zgodnie ze standardowym modelem i zawierający informacje o identyfikacji zwierząt, osobach za nie odpowiedzialnych, miejscu wyjazdu i miejscu przeznaczenia, kontrolach przeprowadzanych podczas transportu itp.

Uwaga!!! Zezwolenia są ważne 5 lat i są rejestrowane w elektronicznej bazie danych.

Wymogi techniczne

Aby móc przewozić zwierzęta muszą one być wcześniej zbadane i zakwalifikowane przez urzędowego lekarza weterynarii jako zdrowe. Nie wolno przewozić zwierząt ciężarnych w końcowej fazie ciąży i w tygodniu następującym po porodzie oraz zwierząt bardzo młodych urodzonych dwie doby przed planowanym transportem (w przypadku cieląt do 10 dni, świń poniżej 3 tygodni, jagniąt poniżej tygodnia) – chyba że trasa jest krótsza niż 100 km.

W czasie transportu należy posiadać odpowiednią ilość karmy (paszy) zaspokajającej wymagania żywieniowe zwierząt. Pojazd powinien być wyposażony także w system umożliwiający pojenie zwierząt lub zbiorniki z wodą (w zależności od gatunku przewożonych zwierząt). Zwierzęta należy napoić i nakarmić w przypadku, gdy transport przekracza 8 godzin. Dla przykładu zapotrzebowanie na wodę dla osobników dorosłych w przypadku krów wynosi 40 litrów dziennie, koni minimum 36 litrów. Zwierzęta dojne muszą być traktowane w sposób szczególny  np. krowy dojne muszą być dojone co 12-15 godzin. Ich zapotrzebowanie na wodę wynosi natomiast 180 litrów na dzień.

Rozporządzenie uzależnia także czas transportu od rodzaju zwierząt. W przypadku świń transport może trwać 24h podróży, 24h odpoczynku, krów  14h podróży, 1h odpoczynku, kolejne 14h podróży, koni  24h podróży, 24h odpoczynku. Jeśli przewóz jest długotrwały zwierzęta muszą zostać rozładowane, nakarmione, napojone i pozostawione do odpoczynku przez co najmniej 24 godziny w punktach kontrolnych lub punktach postoju w celu zapewnienie zdrowia i dobrostanu zwierząt podczas tych postojów.

Bezpieczeństwo przewozu a wymogi środków transportu

Pojazdy przeznaczone do transportu zwierząt powinny spełniać wymogi bezpiecznego przewozu. Chodzi przede wszystkim o to, aby uniemożliwić zwierzętom wydostanie się z pojazdu i nie dopuścić do ich zranienia, chronić zwierzęta przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi oraz pozwolić na utrzymanie czystości i dezynfekcję.

Jako podstawowe kryterium bezpieczeństwa należy zapewnić odpowiednią przestrzeń między głowami zwierząt a sufitem. Pojazd musi być także wyposażony w przesuwane przegrody aby oddzielić zwierzęta (w zależności od ilości, rodzaju i wielkości zwierząt). Elementy dzielące powinny być wystarczająco mocne, aby wytrzymać ciężar zwierząt. Nie wolno transportować zwierząt w klatkach lub skrzyniach między osiami. Podczas długotrwałego transportu koni istnieje obowiązek stosowania osobnych stanowisk (z wyjątkiem klaczy podróżujących ze źrebiętami).

Ważny jest także system wentylacyjny, który powinien być używany zarówno w czasie podróży, jak i postoju. Może być to mechaniczny system wentylacyjny lub system kontroli temperatury (temperatura nie powinna być niższa niż 5 stopni Celsjusza i wyższa niż 30 stopni). Pojazd powinien być wyposażony w system ostrzegania kierowcy w kabinie o zmianie temperatur.

Dodatkowo podłoga pojazdu powinna być antypoślizgowa, pokryta odpowiednią ściółką lub zapewniać należyte wchłanianie odchodów poprzez odpowiedni system. Pojazd przewożący zwierzęta musi być oznaczony specjalną tablicą oraz obowiązkowo być wyposażony w urządzenia do nawigacji satelitarnej (od dnia 1 stycznia 2007 r. dla nowych pojazdów i od roku 2009 dla pojazdów starszych).

Uwaga!!! Zarówno do załadunku, jak i wyładunku zwierząt należy używać przeznaczonych do tego celu pomostów, ramp i trapów.

Gęstość załadunku

Oprócz wagi pojazdu ważna jest także gęstość załadunku. Gęstość załadunku to wymiar powierzchni przypadający na dane zwierzę. Określa się je na podstawie przyjętych w dyrektywie wartości średnich (dla koni stosuje się pomiar powierzchni). Wartości te różnią się ze względu na wagę, wielkość i kondycję zwierząt, czas podróży oraz warunki meteorologiczne. Jeśli wartości te (waga pojazdu z załadunkiem i gęstość załadunku) będą większe niż określone, pojazd będzie przeładowany. Służby kontrolne mogą w takim przypadku ukarać kierowcę mandatem i nakazać wyładowanie zwierząt lub zawrócić pojazd do miejsca załadunku.

Dla przykładu duże cielę o wadze 200kg potrzebuje od 0.70 do 0,95 m2, duże bydło o wadze 550kg potrzebuje od 1,30 do 1,60 m2, owce ostrzyżone powyżej 55kg potrzebują 0,30 m2, owce niestrzeżone o tej samej wadze od 0,30 do 0,40 m2, duże kozy o wadze powyżej 55 kg od 0,40 do 0,70 m2.

W przypadku przewozu koni przyjmuje się, że na osobnika dorosłego przypada 1,75 m2, na młode konie (od 6 miesięcy do 2 lat)  1,20 m2 w podroży do 48h i 2,40 m2 w podróży powyżej 48h. Dla kucyka poniżej 144 cm przyjęta powierzchnia to 1,00 m2, dla źrebaka do 6 miesięcy  1,40 m2.

Podsumowując

Na całym świecie transportuje się ponad 50 miliardów sztuk żywych zwierząt. Warunki transportu inwentarza określają przepisy prawa. Wszyscy zaangażowani w proces transportu zobowiązani są do przestrzegania tych przepisów podczas wykonywania swoich obowiązków. W każdym państwie UE funkcjonuje organ odpowiedzialny za wydawanie przedsiębiorstwom upoważnień do przewozu zwierząt. Właściwe organy kontrolne są upoważnione natomiast do kontroli działań w punktach wyjazdu i w punktach kontroli granicznej oraz na każdym etapie podróży w sposób losowy lub ukierunkowany.

Informacja za: Rozporządzenie o transporcie zwierząt, europa.eu/legislation, vademecum transportowca, towarzystwo opieki nad zwierzętami.

Zapisz